Njujork Tajms i Gardian o Valjevu

Evo, za početak, teksta koji sam objavila u decembarskom broju Revije Kolubara iz Valjeva, koja upravo od decembra ima i novo izdanje web sajta:

Valjevo u Njujork Tajmsu i Gardianu
Od svojevoljno otišlih sa ratišta, do velemajstorskog turnira u Valjevu

Izbeglice. Bombardovanje. Odlazak sa ratišta. Protesti. Pogibija na ulici. Šah. I jedna romantično-umetnička životna priča. To su teme u vezi kojih je Valjevo pominjano u stranoj štampi (Njujork Tajms i Gardian) od 1991. do danas, koliko internet arhive ovih novina pokrivaju. U konkurenciji sa raznim drugim oblicima internet izdavaštva, tradicionalni mediji su otvorili svoje elektronske arhive za besplatan pristup, te je sada moguće veoma lako pratiti pisanje o različitim temama i ličnostima u dugom vremenskom periodu.Najraniji dostupan tekst iz Njujork Tajmsa je od od 29. septembra 1991. godine, a govori o rezervistima koji svojevoljno napuštaju tada aktuelno ratište u Hrvatskoj. Među njima su pomenuti i Valjevci.U dva teksta, 25. i 26. septembra 1993. godine, govori se o nesreći koja se dogodila na ulicama Njujorka, a u kome je poginula dvadesetpetogodišnja studentkinja iz Valjeva Valentina Popović, koju je udario vozač ukradenog džipa na Menhetnu. Valentina je studirala tehničke nauke na City University u Njujorku. U dva pomenuta teksta opštirno se govori o tragičnom događaju i njoj samoj, te prenose izjave njenih prijatelja i kolega.Sve do 1999. godine i bombardovanja Srbije nije objavljen ni jedan tekst gde se pominje Valjevo, ili ga barem nema sačuvanog u ovoj arhivi. U tom periodu pojavilo se nekoliko tekstova u kojima se pominje i Valjevo i ciljevi koje je u njemu pogodio NATO. Zatim je, nešto nakon završetka bombardovanja (28. juna 1999) objavljena novinska priča o sudbini izbeglica koje su došle u Srbiju. Jedan od njih je Radovan Grtić koji je sa 19 godina otišao iz Dvora na Uni u Hrvatskoj i došao u Valjevo. Tu mu je bilo lepo, ali su vlasti napravile akciju slanja izbeglica na Kosovo, kako bi povećale broj Srba tamo. Nakon početka bombardovanja, Radovan je pobegao ovaj put sa Kosova i otišao u Kragujevac i sa osam drugih izbeglica živeo u podrumu jedne škole u tom gradu. U julu 1999. godine Njujork Tajms piše o različitim antirežimskim protestima u Srbiji, između ostalog i o onom koji je u Valjevu predvodio Bogoljub Arsenijević Maki, koji je pomenut i u tekstu iz novembra iste godine zbog presude na tri godine koju je dobio jer je koristio silu protiv policije tokom protesta.Drugog avgusta 2000. objavljen je opštiran tekst o operskoj pevačici Marijani Mijanović iz Valjeva i njenom kolegi i tada momku, a sada mužu, Krešimiru Špiceru, iz Slavonskog Broda u Hrvatskoj. U tekstu se, osim pohvala njihovom umeću i talentu, velika pažnja posvećuje i njihovoj ljubavnoj priči koji novinar poredi sa Romeom i Julijom. U septembru i oktobru 2000. bili su aktuelni konačni protesti protiv Slobodana Miloševića i smena vlasti. U tom kontekstu pomenuto je i Valjevo. Petnaestog oktobra, rekapitulirajući ono što se dešavalu u prethodnom periodu, Njujork Tajms između ostalog piše i to da je četiri dana pred 5. oktobar u Valjevo stigla naredba da se uhapse četiri opoziciona lidera, ali je policijski komandant, čije se ime ne pominje već samo opisuje kao dugogodišnji simpatizer opozicije, sa svojim osobljem ovu odluku stavio na glasanje i na kraju je bila odbijena. U periodu od tih dana pa sve do juna 2007. nije se pojavio ni jedan tekst. U tekstu od 24. juna piše se o šahisti Anatoliju Karpovu, te se pominje i njegovo učešće na turniru u Valjevu.U britanskom Gardianu može se naći nekoliko tekstova u kojima se pominje Valjevo, a povodi su isti kao i u slučaju Njujork Tajmsa: nekoliko pominjanja grada u slučaju bombardovanja, protesti iz 1999. i 2000, i šah turnir ove godine. Jedini tekst gde je dobio nešto više prostora tiče se upravo protesta iz 1999, objavljen 22. avgusta. Tema teksta je frustracija građana i teškoća da se ona nekako kanališe kroz političke proteste, a u njemu se govori i o skupu stotinak ljudi na izložbi karikatura koje satirično prikazuju Miloševića i familiju. Navodi se da su demonstranti – posetioci izložbe, bili ljuti zbog stagnacije ekonomije i izolacije od ostatka Evrope, ali da su u isto vreme svesni da su prepušteni samima sebi. List citira računovođu Predraga Savića koji kaže: „Naravno, Milošević ne valja, ali ne valja ni opozicija. Mi moramo da uradimo nešto drugo. U građanima postoji energija, ali nema mehanizma da se ona iskoristi.”